زاغي که به شاگردي رفتار کبک رفت
زاغي که به شاگردي رفتار کبک رفت
تحفه الاحرار
جامي
زاغي از آنجا که فراغي گزيد
رخت خود از باغ به راغي کشيد
ديد يکي عرصه به دامان کوه
عرضه ده مخزن پنهان کوه
نادره کبکي به جمال تمام
شاهد آن روضه ي فيروزه فام
فاخته گون جامه به بر کرده تنگ
دوخته بر سدره سجاف دورنگ
تيزرو و تيزدو و تيزگام
خوش روش و خوش پرش و خوش خرام
هم حرکاتش متناسب به هم
هم خطواتش متقارب به هم
زاغ چو ديد آن ره و رفتار را
و آن روش و جنبش هموار را
با دلي از دور گرفتار او
رفت به شاگردي رفتار او
باز کشيد از روش خويش پاي
در پي او کرد به تقليد جاي
بر قدم او قدمي مي کشيد
وز قلم او رقمي مي کشيد
در پي اش القصه در آن مرغزار
رفت براين قاعده روزي سه چار
عاقبت از خامي خود سوخته
رهروي کبک نياموخته
کرد فرامش ره و رفتار خويش
ماند غرامت زده از کار خويش
توضیح بعضی از بیت ها ( زاغ و کبک )
1) کلاغی به سبب آن که دنبال آسایش بود/ از باغ به صحرایی سفر کرد و در آن جا اقامت نمود.
2) عرصه و میدانی را در دامنه ی کوه دید/ و دامن پر از گل و سبزه ی کوه، نشان از گنج نهفته در دل کوه داشت.
3) کبکی کمیاب و بسیار زیبا/ زیباروی آن گلزار فیروزه ای رنگ بود.
4) آن کبک دارای گام های سریع و تندرو و دونده و خوش حرکت بود و زیبا می پرید و با ناز راه می رفت.
5) هم حرکات کبک با هم متناسب و هماهنگ بود/ و هم گام هایش نزدیک به هم و زیبا بود.
6) کلاغ وقتی آن راه رفتن و حرکت و جنبش نرم و آهسته را دید،
7) با دلی گرفتار درد و شیفته ی حرکات کبک/ به تقلید از راه رفتن او پرداخت.
8) کلاغ شیوه ی راه رفتن خود را ترک کرد/ و شروع به تقلید از کبک نمود.
9) همانند کبک، گام می نهاد/ و از شیوه ی راه رفتن او تقلید می کرد.
10) خلاصه، کلاغ چند روزی در آن چمنزار، بر این شیوه به دنبال کبک رفت و از او تقلید کرد.
11) سرانجام به سبب خام بودن و ناپختگی خود ضرر کرد/ و راه رفتن کبک را نیز نیاموخت.
12) کلاغ شیوه ی راه رفتن خود را فراموش کرد/ و از این کار خود (تقلید از کبک) زیان دیده ماند. منبع درس شانزده
ودر کلیله و دمنه چنین آورده اند :
آورده اند که زاغی روزی کبکی را دید که میرفت ، خرامیدن او زاغ را خوش آمد و از تناسب حرکات و چستی اطراف او آرزو برد ، چه طبایع را به ابواب محاسن التفاتی تمام است و هر آینه آنرا جویان باشد در جمله خواست که آنرا بیاموزد یک چندی بکوشید و بر اثر کبک بپوئید رفتن او را نیاموخت و رفتار خویش فراموش کرد ، چنانکه رجوع بدان ممکن نبود .
( کلیله باب الناسک ) نقل ازکتاب کاوشی در امثال و حکم فارسی تالیف برقعی
خاقانی آنکسانکه طریق تو می روند
زاغند و زاغ را روش کبک آرزوست
گیرم که مار چوبه کند تن بشکل مار
کو زهر بهر دشمنی و کو مهره بهر دوست
خاقانی
نقل ازکتاب کاوشی در امثال و حکم فارسی تالیف برقعی
کلاغی تک کبک در گوش کرد
تک خویشتن را فراموش کرد
نظامی
نقل ازکتاب کاوشی در امثال و حکم فارسی تالیف برقعی ص 402