بازنشسته ای از ملکان

امکان رویت خداوند سبحان

سؤال 50: در روایتی آمده است که ابی بصیر از امام صادق - علیه السلام - پرسید: هل یراه المومنون یوم القیامه؟
آیا مومنان در روز قیامت او (خدا) را خواهند دید؟ حضرت فرمود:
نعم، قد رأوه قبل یوم القیامه.
بله، بلکه پیش از روز قیامت او را دیده اند.
وی می گوید: عرض کردم: آیا مقصود همان دیدنی است که خداوند (در ازل) فرمود:
الست بربکم قالوا بلی(49)
آیا من پروردگار شما نیستم؟! و همه گفتند: بله
حضرت چند لحظه ساکت شد و سپس فرمود:
و ان المومنین لیرونه فی الدنیا قبل یوم القیامه الست تراه فی وقتک هذا؟!
و قطعا مومنان او را در دنیا و پیش از روز قامت می بینند. آیا تو در همین هنگام او را نمی بینی؟!
و در ادامه روایت از حضرت خواست که این مطلب را برای دیگران نیز نقل کند ولی حضرت فرمود: خیر، نقل نکن.(50) چرا حضرت به وی اجازه نداد که برای دیگران نقل کند؟ و معنای دیدن خداوند در دنیا و قیامت چیست؟
جواب: زیرا اگر نقل می کرد، جاهلان تصور می کردند که خداوند متعال جسم است، و با چشم سر و ظاهر بین می توان خدا را دید، در حالی که خداوند جسم نیست.
اما در رابطه با مشاهده خداوند در دنیا و آخرت باید توجه داشت که ما در دیدمان واقعیات را مشاهده می کنیم، چه در دنیا و چه در قیامت اصلا غیر خدا برای ما مشهود نیست؛ چنان که می فرماید:
سنریهم ءایتنا فی الافاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق او لم یکف بربک انه علی کل شی شهید؟! الا انهم فی مریه من لقا ربهم الا انه بکل شی محیط(51)
به زودی نشانه های خود را در افق های (گوناگون) و در دلهایشان به ایشان خواهیم نمود، تا بر ایشان روشن گردد که تنها او حق است. آیا (برای حق بودن) پروردگارت همین کافی نیست که او بر هر چیزی مشهود است. هان آنان در لقای پروردگارشان تردید دارند، آگاه باش که مسلما او بر هر چیزی احاطه دارد.
از جمله ی (علی کل شی شهید) استفاده می شود که خداوند حتی در دنیا مشهود همگان است، در رابطه با قیامت نیز در آیه دیگر می فرمایید:
و یعلمون ان الله هو الحق المبین(52)
و پی می برند که تنها خداوند، حق و آشکار است.
از این آیه شریفه نیز استفاده می شود در آخرت هم معلوم می شود که خداوند متعال حقیقتا حق و مبین و آشکار است.
سؤال 51: با این که ابی بصیر نابینا بود، عبارت الست تراه فی وقتک هذا؛ آیا هم اکنون تو خدا را نمی بینی؟! در روایت گذشته درباره ی او چه معنی دارد؟
جواب: معنی مشهود اوست، زیرا درک های حضوری عیانا مشهود است لذا با این که چشم ندارد، می گوید: می بینم... علم اعم از حصولی و حضوری است، و این نحوه رویت حقیقت، رویت و علم حضوری است. لذا خداوند متعال در آیه ی گذشته فرمود: سنریهم ءایتنا فی الافاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق با این که بعد از آن می فرماید: الا انهم فی مریه من لقاء ربهم
یعنی خود پروردگار (ربهم) را مشاهده می کنند، نه رحمت پروردگار را لذا نفرمود: رحمه ربهم البته مشاهده ای که سزاوار ساحت حق تعالی باشد نه مشاهده حسیه، که شرک و ثنویت است.