« إِنَّ اللَّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَال»
در روایت آمده که«خدا زیباست و زیبایی را دوست می دارد». منظور از روایت، مخصوصاً قسمت "زیبایی را دوست می دارد" چیست و منظور چه نوع زیبایی هست؟
در آیات قرآن مجید و کلمات پیشوایان بزرگ دین، گاهی تعبیراتی درباره خداوند دیده می شود که در ابتداء انسان تصور می کند با این حقیقت مسلم که «خداوند از جسمیت و عوارض جسم بودن به کلی منزه است و هرگز دیده نمی شود» منافات دارد مانند «دست خدا بالای همه دست هاست»، «خداوند بینا و شنواست» و «خداوند کارهای شما را می بیند». در تاریخ و عقاید اسلامی، به جمعیتی برخورد می کنیم که آنها را "مجسمه" می نامند و همان طور که از اسم آن ها پیداست، این افراد به جسمیت خدا عقیده داشتند. علت پیدایش این عقیده نیز چیزی جز مطالعه سطحی در آیات و روایات فوق نبود، ولی با توجه به آیات و احادیث فراوانی که صریحا هر گونه عوارض جسم و خواص و آثار آن را از خداوند نفی می کند و ذات مقدس او را ذات بی مثال و غیر قابل تصوری معرفی می نماید، روشن می شود که منظور از آیات و روایات دسته اول، آنچه در بدو امر به نظر می رسد نبوده است، بلکه منظور یک نوع تشبیه و مجاز است.
توضیح این که: می دانیم که الفاظ و کلمات برای رفع احتیاجات روزانه وضع شده اند و بر محور موضوعاتی که مربوط به زندگی روزمره است دور می زند، از طرفی حقایقی که مربوط به مبدأ و معاد و خداوند و صفات اوست، ناچار باید با همین الفاظ بیان شود، لذا چاره ای جز این نیست که این الفاظ را که مربوط به همین امور عادی است، گرفته و با مناسبات و تشبیهاتی در معانی جدیدی که شایسته عالم ماوراء طبیعت است به کار بریم، مثلا وقتی می خواهیم بگوییم خداوند از تمام گفتگوها و صداها با خبر است، چاره ای نداریم جز این که بگوییم خداوند هر سخنی را می شنود، در این جا منظور از "کلمه شنیدن" شنیدن با گوش نیست، بلکه با خبر بودن از تمام سخنان است، همچنین در مورد دیدن و امثال آن، منظور همان "نتیجه" دیدن و مانند آن است.
بنابراین اگر گفته شود خداوند "زیبا" است، منظور زیبایی جسمی نیست بلکه منظور کمال واقعی است؛ زیرا خداوند وجودی است که تمام کمالاتی را که به تصور ما بیاید یا نیاید داراست، البته چنین وجودی زیباست. [i]
اما اینکه خ داوند چه نوع از زیبایی را در انسانها دوست دارد(یحب الجمال)، باید گفت که زیبایی سیرت محبوب خداست نه صورت.
گواهی براین آیه چهار سوره منافقین می باشد که نشانه هایی از منافقین را ارائه داده و می فرماید:
«وَ إِذا رَأَیْتَهُمْ تُعْجِبُکَ أَجْسامُهُمْ»
«هنگامی که آنها را میبینی، جسم و قیافه آنان تو را در شگفتی فرو میبرد»
ظاهری آراسته و قیافه های جالب دارند.
علاوه بر این چنان شیرین و جذاب سخن می گویند:
«وَ إِنْ یَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ»
«و اگر سخن بگویند، به سخنانشان گوش فرا میدهی».
این از نظر ظاهر و اما از نظر باطن می فرماید:
«کَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَةٌ»
«اما گویی چوب های خشکی هستند که به دیوار تکیه داده شدهاند»
روشن است که این تعبیر برای مذمت و سرزنش و تحقیر این گروه ذکر شده [ii] در حالی که ظاهری آراسته و قیافه هائی جالب دارند.
و در روایات آمده است که رسول خدا (ص) فرمود:
«إن الله لا ینظر إلی صورکم و لکن ینظر إلی قلوبکم و أعمالکم»
«یعنی خداوند به صورت های شما نگاه نمی کند بلکه به قلوب شما نظر می کند» [iii] .