پرسش
 
آیا دعاهای «یا لطیفُ إرحَم عَبدَکَ الضّعیفَ» و «یا وَلِیَ العافیة أَسْأَلُکَ العافیةَ، عافیةَ الدّنیا و الآخِرة» ریشه روایی دارند؟
 
پاسخ اجمالی
 
عین عبارت این دعاها که معمولاً در سجده پایانی نمازها خوانده می‌شود، در روایات وجود ندارد، ولی می‌توان آنها را برگرفته از روایاتی دانست که به محتوای این جملات اشاره دارند؛ و بخش‌های مختلف این دعاها به صورت پراکنده در احادیث یافت می‌شود. از این‌رو؛ خواندن آن در سجده پایانی نماز به عنوان یک دعا اشکالی ندارد.
الف. «یا لطیف ارحم عبدک الضعیف»: بخش ابتدایی این عبارت (یا لطیف) در دعای مخصوص شب‌های دهه آخر ماه رمضان وارده شده: «...یَا عَلِیمُ یَا اللَّهُ یَا لَطِیفُ‏ یَا اللَّه‏ ...».[1] و بخش دوم این دعا را می‌توان در دعای روز عرفه که از امام صادق(ع) روایت شده، مشاهده کرد: «... فَارْحَمْ‏ عَبْدَکَ‏ الضَّعِیفَ‏ عَمَلًا الْجَسِیم‏ ...».[2]
ب. «یا ولیّ العافیة أسئلک العافیة عافیة الدنیا و الآخرة»: بخش‌های مختلف این دعا در ادعیه زیر آمده:
بخش اول این دعا (یا ولی العافیة) در دعایی از امام رضا(ع) که آن‌را هنگام قرار گرفتن در محاذات با حجر الأسود در هنگام طواف خوانده، وجود دارد: «... یَا اللَّهُ یَا وَلِیَ‏ الْعَافِیَةِ وَ یَا خَالِقَ الْعَافِیَةِ وَ یَا رَازِقَ الْعَافِیَة...».[3] بخش دیگر این دعا نیز در دعای استهلال ماه محرم آمده: «اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْعافِیَةَ عافِیَةً تَتْبَعُها عافِیَةٌ، شافِیَةٌ کافِیَةٌ، عافِیَةَ الدُّنْیا وَ الاخِرَة».[4]
 

[1]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 164، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق.
[2]. سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الإقبال بالأعمال الحسنة، محقق و مصحح: قیومی اصفهانی، جواد، ج 1، ص 395، ‌انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، 1415ق.
[3]. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق و مصحح: لاجوردی، مهدی، ج 2، ص 16، نشر جهان، تهران، چاپ اول، 1378ق.
[4]. الإقبال بالأعمال الحسنة، ج 3، ص 39.
 

1 - « يا لطيف ارحم عبدك الضعيف ، يا جليل ارحم عبدك الذليل » اي خداي مهربان به بنده ضعيفت رحم كن ، اي خداي بزرگ ، به بنده ذليلت رحم نما .

۲ - « يا ولى العافية، اسئلك العافية، عافية الدين والدنيا والاخرة، بجاهِ محمدٍ و عترته الطاهرة، صلواتك عليهم اجمعين » اي خداي صاحب عافيت از تو عافيت مي خواهم براي دين و دنيا و آخرتم . به عظمت و جاه و جلال محمد و عترت پاكش كه درود تو بر همه انها باد .

۳ - « اللهم انى اسئلك الراحة عند الموت و المغفرة بعد الموت و العفو عند الحساب » از تو راحتي هنگام مرگ و جان دادن و بخشش پس از مرگ و گذشت هنگام محاسبه اعمال، مسئلت مي كنم .

۴ - « يا من له الدنيا و الاخرة ارحم من ليس له الدنيا و الاخرة » اي كسي كه مالك دنيا و آخرتي ، رحم كن بر كسي كه نه دنيا دارد نه آخرت .

5 - « رب اغفر و ارحم و تجاوز عما تعلم انك انت الاعزّ الاجلّ الاكرم »پروردگارا بيامرز و رحم نما و در گذر از آنچه ( از من مي داني) بدرستي كه تو عزيز و بزرگوار و كريمي .

6 - « يا خير المسؤولين و يا خير المعطين، ارزقنى وارزق عيالى من فضلك فانك ذوالفضل العظيم » اي بهترين سؤال شده گان و اي بهترين پاسخ دهنده و بخشندگان ، بمن وعيالم از فضل خود روزي بده بدرستي كه تو صاحب فضل عظيم هستي .